Historia malarstwa
Historia malarstwa europejskiego daje się dość jednoznacznie podzielić na poszczególne epoki od czasów prehistorycznych po koniec XIX wieku, który przyniósł niezwykłą różnorodność stylów i kierunków malarskich.Historia dwudziestowiecznego malarstwa.
Epoki malarskie przechodziły w siebie płynnie i nachodziły na siebie. Poniższe przedziały służą celom orientacyjnym, a po bardziej precyzyjne omówienie periodyzacji należy się odnieść do konkretnych artykułów.
Prehistoria
Malarstwo prehistoryczne zostało odkryte właściwie dopiero w XIX wieku (np. Altamira),a najbardziej istotne odkrycia pochodzą z XX wieku - np. jaskinia Lascaux (1940). Najczęstszym tematem malowideł prehistorycznych są zwierzęta i postaci ludzkie, składające się m.in. w sceny polowań.
Starożytność Antyk (400 p.n.e. - 400 n.e.) przyniósł udoskonalenie technik malarskich. Pojawiły się też małe szczoteczki z włosia służące do nanoszenia farby, czyli pędzle. Jednak niewiele z ówczesnych dzieł pozostało do naszych czasów.
Średniowiecze (400-1350)
to czas gwałtownego rozwoju technik malarskich, głównie na desce: tempery, później oleju, a także fresku; na wschodzie Europy powstawały doskonałe ikony.Powszechna była tematyka religijna .Malarstwo w średniowieczu skupiało się na Bogu. Obrazy przedstawiały sceny biblijne, postacie świętych lub sąd ostateczny. Średniowieczne malarstwo wyróżniało się prostotą, brakiem perspektywy, niesygnowaniem dzieł.Charakterystyczne dla średniowiecza jest hierarchiczne i idealistyczne przedstawianie postaci .
Renesans (1350-1510) był epoką, która przyniosła malarstwu olbrzymią ilość innowacji. Należy wśród nich wymienić przede wszystkim zeświecczenie sztuki, które pozwoliło na udoskonalenie portretu, pejzażu oraz pogłębienie psychologii i symboliki dzieł poza sferę religii. Renesans wprowadził swobodniejszą kolorystykę, ożywił drugi plan na obrazie i zamiłowanie do szczegółu. W tej epoce powstało również malarstwo olejne (przypisuje się je czasem, nie do końca słusznie, Janowi van Eyck) i upowszechniło się płótno, które to wynalazki umożliwiły delikatniejszy światłocień i pogłębiony modelunek.Postaci stanowiły teraz równoprawną część kompozycji. Malarstwo zaczęto opierać na rysunku, który prowadził następnie do powstania projektu obrazu. Niezwykle istotne jest również wprowadzenie perspektywy - pierwsze doświadczenia należały do Paolo Uccello, a perspektywę zbieżną wprowadził na obrazy Piero della Francesca.W epoce Renesansu działało i tworzyło wielu wybitnych malarzy – Sandro Botticelli, Leonardo da Vinci, Rafael,Giorgione, Carpaccio, Tycjan i inni.
Manieryzm i barok -surowa estetyka renesansu przekształciła się stopniowo w bardziej swobodny manieryzm (1510-1590), aż wreszcie w barok (1590-1680). Malarstwo barokowe jest malarstwem wielkich form (płótna są często wielometrowej długości) o bogatej ornamentyce i potężnej, pełnej rozmachu aranżacji scen religijnych. Charakterystyczne dla baroku są świetliste przestrzenie i wielkie grupy dynamicznych postaci (El Greco) W epoce tej pojawia się dążenie do wypowiadania w obrazie osobistych wrażeń artysty. W tym celu obierano szczególny punkt widzenia, pewien określony układ postaci, które zwrócone do widza plecami zdają się go zapraszać, aby sam wkroczył do obrazu. Sposób malowania nabiera swobody. Malarzy tego okresu w interesuje zjawisko zmiany barw w zależności od oświetlenia i usiłują znaleźć na tej właśnie drodze jakąś ogólną tonację. Dzięki Caravaggiowi malarstwo oparte na zasadzie światłocienia zyskuje powszechne uznanie.
Rokoko (1680-1750)-uważany przez niektórych historyków sztuki jedynie za schyłkowy etap baroku. Wywodzi się z Francji i nazywany jest też stylem Ludwika XV. Jest często nazywane "lżejszą wersją baroku". Zachowuje bowiem barokowe bogactwo stylu, ale zajmuje się błahą tematyką. Typowe dzieło rokokowe to jasna, delikatnie namalowana scena z życia dworu królewskiego.Malarstwo rokokowe jest w odróżnieniu od barokowego niemal całkowicie zeświecczone.Chętnie przedstawiało sceny beztroskie, sielankowe (zabawy, tańce) bądź erotyczne, zazwyczaj na sentymentalnym tle przyrody. Dominowała jasna, ale stonowana kolorystyka, chętnie stosowano techniki pastelu. Wśród rokokowych malarzy należy wymienić Jeana Antoine'a Watteau ("Odjazd na Cyterę"), François Bouchera ("Toaleta Wenus", "Kąpiel Diany"), Jeana Honoré Fragonarda ("Huśtawka"), Jana Piotra Norblina ("Koncert w parku").Istnieli jednak malarze, którzy obok innych gatunków kontynuowali tematykę religijną i mitologiczną, czego przykładem jest austriacko-szwajcarska malarkaAngelica Kauffman.
Klasycyzm- kontrą dla rokokowego rozpasania był klasycyzm (1750-1800). Chętnie sięgano do sprawdzonych w renesansie motywów antycznych. Przedstawiane wnętrza były surowe, obowiązywała ścisła perspektywa, a postaciami byli często wodzowie i bohaterowie państwowi i mitologiczni. W epoce klasycyzmu unikano swobodnego światłocienia i rozmycia na rzecz wyraźnego kontrastu barwnego (Jacques-Louis David).
Romantyzm- rewolucyjne wydarzenia na świecie zmieniły sztukę we wszystkich jej przejawach. Nadeszły czasy romantyzmu (1800-1840). W malarstwie wyraził się on w zamaszystych pociągnięciach pędzla, burzliwej i dramatycznej tematyce oraz zaakcentowaniu osobowości artysty.Najważniejszymi cechami malarstwa romantycznego jest prymat uczucia nad rozumem. Kompozycja opiera się nie na podziałach pionowych lub poziomych lecz często rozwija się wzdłuż osi ukośnych, podkreślających ruchliwość formy oraz jej dynamizm. Wszystko to ma na celu ożywienie obrazu.Prawdziwie romantyczny malarz tworzy pod natchnieniem chwili ,dlatego tematy romantycznego malarstwa pozostają niezależne od zamówień. Malarstwo romantyczne ukazywało wielkich wodzów w ten sposób, że z twarzy portretowanego starano się wydobyć to co stanowiło o jego wielkości lub małości.Za najwybitniejszego polskiego malarza okresu romantyzmu uznawany jest Piotr Michałowski. Pewne cechy talentu łączyły Michałowskiego z malarstwem Eugene Delacroix i Teodora Gericault, którego kopiował. Wydaje się być jednak od niego bardziej nowoczesny.
Realizm- niektórzy malarze, zmęczeni gwałtownością i idealizmem romantycznego malarstwa, zapoczątkowali kierunek zwany realizmem (1840-1860), a w niektórych swoich odmianach naturalizmem; to jeden z popularnych stylów w malarstwie europejskim. Rozwinął się w drugiej połowie XIX wieku. Pierwsze dzieła w oparciu o realizm powstały we Francji, a następnie trend opanował również inne państwa. Tym, co wyróżnia ten kierunek w sztuce jest jego prostota wyrazu, subtelność kolorystyczna oraz zainteresowanie ludzkim życiem. Realiści przedstawiali zwykłych ludzi, pogrążonych w codziennej, męczącej pracy, a więc żniwiarzy, kamieniarzy czy robotników uważali, że należy przedstawiać świat takim, jakim jest, bez zmyślonych bożków i postaci (aniołki, elfy). Dzieła malarskie miały przedstawić codzienne życie ludzi, ich problemy, pracę i radości. Kompozycja była bardzo uproszczona, kolorystyka stonowana, delikatna.
Typowe chłopskie życie, pełne trudnej pracy, w pełnej zgodzie z naturą, można odnaleźć przede wszystkim na obrazach Jeana-Francoisa Milleta. Pierwsza fala symbolizmu miała miejsce w latach 1850-1870.
Impresjonizm - w tych samych latach grupa francuskich malarzy rozwinęła impresjonizm, którego naczelną ideą była obserwacja otaczającej rzeczywistości pod kątem światła i koloru. Impresjoniści rozbijali obraz na plamy światła, malowali szybkimi pociągnięciami pędzla, zapisując ich chwilowe wrażenie - impresję - którego doznali w danym miejscu przy konkretnym stanie atmosfery.Za datę startową impresjonizmu przyjęło się uważać rok 1874, w którym odbyła się I wystawa nowatorskich prac.
Nazwa pochodzi od obrazu jednego z prekursorów kierunku – Claude’a Moneta Impresja. Wschód słońca. Obraz skupia w sobie całą ideę impresjonizmu, czyli dążenie do utrwalenia ulotnej, przemijającej chwili.
Dzieła impresjonistów odchodzą też od klasycznego ujęcia malarstwa. Odcinają się od motywów historycznych, biblijnych, religijnych. Jako jedni z pierwszych wychodzą w plener i malują to co oferuje właśnie im dana chwila. Skupiają się raczej na tym, co nie każdy może dostrzec. Impresjoniści dużą wagę przykładali do roli światła, korzystali zaledwie z siedmiu barw tęczy – czerwonej, pomarańczowej, żółtej, zielonej, niebieskiej, indygo i fioletowej – i mieszali je dopiero na płótnie.
Najważniejszymi twórcami impresjonistycznymi byli:ClaudeMonet, Edouard Manet, August Renoir. W Polsce: Olga Boznańska, Leon Wyczółkowski, Władysław Podkowiński.
Ekspresjonizm, fowizm i postimpresjonizm- pod koniec XIX wieku wielu malarzy skierowało się również w stronę własnej psychiki, obrazując mroczne strony ludzkiej duszy. Tak narodził się ekspresjonizm, akcentujący osobowość artysty i wyrazisty sposób przelania jej na płótno. Charakterystyczne dla tego kierunku są żywe, zniekształcone formy, liczne przedstawienia śmierci i cierpienia oraz samotności twórcy.
Kubizm i abstrakcjonizm- impresjonistyczne zainteresowanie problemem postrzegania doprowadziło niektórych artystów do chęci doskonalszego pokazania na obrazie trójwymiarowości obiektu. Zbiegło się to z odkryciem prymitywnej sztuki afrykańskiej, która zelektryzowała artystów, na czele z Picassem. To właśnie ze zderzenia tych tendencji narodził się kubizm, pierwszy silnie zgeometryzowany kierunek malarski.Kubizm jest kierunkiem w malarstwie, w którym całkowicie odrzucono dorobek artystyczny poprzednich pokoleń. Porzucono odzwierciedlanie rzeczywistości na rzecz jej zrozumienia poprzezgeometryzacje i wyeliminowanie perspektywy.Kubiści przedstawiali martwą naturę oraz w mniejszym stopniu ludzi, na kilku płaszczyznach, dając możliwość dogłębnej analizy danego obiektu. Do zaszokowania i pobudzenia odbiorcy stosowano różne techniki, m.in. deformację.
Suprematyzm- kierunek w sztuce abstrakcyjnej stworzony prze Rosjanina polskiego pochodzenia- Kazimierza Malewicza w 1915 r. Podstawą teorii suprematyzmu było odrzucenie lub zredukowanie dotychczasowych środków wyrazu i form w malarstwie , a zastapienie ich uczuciami towarzyszącymi odbiorowi dzieła , nie natomiast tego co obrazuje. I tak. np. pierwsze dzieło Malewicza pt. "Czarny kwadrat" to poczucie bezprzedmiotowości. Kompozycje suprematyczne składały się z elementarnych form geometrycznych( koła, kwadraty, prostokąty, linie) .Początkowo były płaskie i statyczne, później dzieki wprowadzeniu diagonalnych osi, sugerowały przestrzeń i ruch. Ostatnim dzielam Malewicza był "Biały kwadrat na białym tle".
Surrealizm - z podobnych poszukiwań powstał surrealizm, jeden z najważniejszych kierunków dwudziestowiecznej sztuki. Surrealiści również uznali, że świat widzialny jest niewystarczający dla bogatych możliwości artysty, i skupili się na świecie rzeczy nieistniejących. Założeniem surrealizmu był bunt przeciwko takim kierunkom sztuki jak m.in. realizm, czy klasycyzm. Celem surrealistów było kreowanie absurdalnych obrazów, w których ciężko było się doszukać jakiejkolwiek logiki.Wyobraźnia była motorem postępu, a w centrum zainteresowania surrealistów były możliwości ludzkiego umysłu. Ojcem tego kierunku był Salvador Dalii.
Nurty XX wieku
Pop-art - wynika z inspiracji kulturą popularną , sztuką są popularne opakowania, zdjęcia sławnych ludzi, reklamy itp. Ideologiem tego nurtu jest Andy Warhol.
Op-art - to sztuka optyczna, której celem jest bezpośrednie oddziaływanie na ludzkie oko. Powtarzające się na obrazach motywy geometryczne mają pobudzać narząd wzroku i mamić go. Niektórzy twórcy op-artu zajmują się
złudzeniami optycznymi.
Malarstwo dziś
Obecnie malarstwo często łączy się z obiektami tradycyjnie uważanymi za obce malarstwu, jak żwir i piasek; w obrazy wmontowuje się deski i opony. Techniki mechaniczne i elektroniczne pozwoliły na powstanie hiperrealizmu oraz na dużo swobodniejsze tworzenie kolaży i cytatów z innych dzieł, przy czym wielu artystów balansuje na granicy plagiaPodstawą tertu.Wydawać by się mogło, że "tradycyjne malarstwo", kojarzone z realistycznym malarstwem figuratywnym, nie ma już swojego miejsca w świecie. Wielu estetyków jest wręcz zdania, że możliwości stojące przed malarstwem wyczerpały się, jako że nie ma już właściwie żadnego pola na innowację. Pogląd ten stoi jednak w sprzeczności w potrzebą twórczości i kreatywności człowieka. Tymczasem, można mnożyć przykłady, iż malarstwo końca XX wieku podejmowało próby powrotu do swoich korzeni, do malarskiego gestu oraz figuratywności.
Obecnie zwykło się mówić o tak zwanej sztuce współczesnej. Co oznacza to pojęcie?
Malarstwo współczesne to dzisiejszy styl artystyczny promowany głównie przez młodych, twórczych i szalenie kreatywnych twórców. Aby zrozumieć ich przekaz należy być na bieżąco z pewnymi znaczącymi wydarzeniami. Trzeba też być szalenie otwartym na to co, chcą nam powiedzieć współcześni twórcy. Takie gatunki malarskie jak: abstrakcja, collage (colaże) czy też różnego rodzaju fotomontaże to obecnie swego rodzaju trendy, którymi podążają młodzi - kreatywni.
Malarstwo współczesne charakteryzuje się przede wszystkim oryginalnością, sporym zaangażowaniem oraz przede wszystkim brakiem sztampowości. Dla współczesnych twórców nie liczy się to, na ile ktoś ich zrozumie. Malując, tworząc, wyrażają samych siebie i to z czym się nie zgadzają. Niekiedy też decydują się oni na malowanie obrazów na zlecenie, - czyli według ścisłego wzoru czy opisu, narzuconego przez ich "klienta". wtedy posługują się już bardziej czytelnymi środkami wyrazu a ich malarstwo staje się bardziej użytkowym i odtwórczym niż ich własną inspiracją i pomysłowością. Nie brak jednak wśród miłośników sztuki współczesnej i takich osób, które fascynują się takimi propozycjami jak obrazy gotowe. Nowoczesne obrazy gotowe to często przypominające stylem malarstwo Picassa.
MALARSTWO Dawniej i dziś
Malarstwo towarzyszy człowiekowi od epoki jaskiniowej. O ile kiedyś malarz był jedynie zdolnym odtwórcą rzeczywistości, to z czasem stał się kreatorem odrębnego świata, często opowiadającym o samym tworzeniu.
Na przestrzeni wieków ukształtował się zestaw tradycyjnych technik malarskich, jak akwarela, gwasz, tempera, olej, akryl, fresk czy pastele.
-Ze względu na techniki malarskie można podzielić tę sztukę na malarstwo monumentalne (często związane z architekturą, np. malarstwo ścienne, jak fresk), malarstwo sztalugowe (płótno, deska albo płyta), malarstwo miniaturowe (iluminacja, ilustracja) oraz malarstwo na papierze, pergaminie, szkle, ceramice czyjedwabiu.
-Malarstwo można też podzielić na posługujące się jednym lub wieloma kolorami: monochromatyczne ipolichromatyczne.
-W zależności od stosunku do natury wyróżnia się malarstwo przedstawiające i abstrakcyjne.
- Wreszcie pod względem tematyki malarstwo w tradycyjnym ujęciu może być rodzajowe, historyczne, realistyczne, batalistyczne, sakralne, pejzażowe, wedutowe (pejzaże miejskie), marynistyczne, portretowe, martwe natury.
Dziś malarze tworzą na coraz to nowych podłożach i różnymi technikami. Posługują się np. techniką grafitti, monotypią, montażem, kolażem czy asamblażem (dzieło złożone z rozmaitych przedmiotów codziennego użytku, znalezionych odpadków, bezużytecznych fragmentów rzeczy) ; przykłady asamblażu: R. Rauschenberg Odaliska (1955-58) - kompozycja z drewna, drutu, papieru, fotografii, żarówek, tkaniny, roślin i wypchanego koguta.
Status społeczny artysty-zarówno w przeszłości, jak i dziś malarze należeli do elity społeczeństwa. Obecnie ich pozycję dyktuje rynek i rozgłos, który zależy od opinii środowisk krytyków sztuki oraz popularności ich obrazów. Współczesny malarz nie zamyka się w pracowni - tworzy nierzadko na użytek branży reklamowej, filmowej, teatralnej i telewizyjnej. Coraz częściej staje się też prowokatorem artystycznym i społecznym, wypowiadając się w ważnych sprawach publicznych.
Dzisiaj malarstwo nie jest ograniczone żadnymi schematami. Artyści tworzą to, co chcą, to co da im swobodę w uzyskaniu zamierzonego celu. Brak w tej dziedzinie sztuki jakiejkolwiek konwencji czy przypisanego nurtu. Malarze muszą stosować się tylko do jednej zasady: tworzyć tak, by pokazać światu, że jest się innowacyjnym i nowatorskim. Wszystkie formy przenikają przez siebie, do tworzenia sztuki wykorzystywane są wszelkie sposoby, które tylko pozwalają na całkowite zróżnicowanie i oddanie tematowi.
Jak zostać plastykiem?Przyszły malarz może zaczynać swoją drogę wcześnie - już w szkole średniej (pomóc w rozwoju może średnia szkoła plastyczna). Jeśli jednak nie uczy się w liceum plastycznym, musi skorzystać z rad profesjonalistów, by po kilku latach przygotowań próbować szczęścia na ukierunkowanych studiach. Na kilku uczelniach pedagogicznych w Polsce można też studiować edukację artystyczną w zakresie sztuk plastycznych, nie prowadzi to bezpośrednio do malarstwa, a raczej przygotowuje do nauczania malarstwa.
Z książki Pawła Hebdy i Jerzego Madejskiego "Zawód z pasją", wyd. "Park
Otaczajmy się sztuką
Od kiedy obrazy stały się popularnym sposobem na zmianę charakteru wnętrza, coraz większym zainteresowaniem cieszą się dzieła sztuki tworzone na zamówienie. Jaką przewagę ma obraz na zamówienie nad obrazami, które oferuje nam galeria obrazów? Przede wszystkim jest jedyny w swoim rodzaju. Zamawiając go, zyskujesz gwarancję, że w żadnym ze znajomych mieszkaniach nie spotkasz podobnego. Decydując się na obrazy gotowe, nie masz niestety takiej pewności. Poza tym obrazy wykonywane na zamówienie mogą być idealnie dostosowane do naszego wnętrza.
Osoby oferujące malowanie obrazów biorą pod uwagę indywidualne upodobania zamawiającego, starając się, by tworzony obraz jak najbardziej im odpowiadał. Możesz więc zażyczyć sobie, by obraz, który powstanie był dostosowany kolorystycznie do pozostałych elementów wystroju. Pamiętaj o tym, że obraz powinien być dostosowany również do stylu, w którym jest utrzymane twoje wnętrze. Nie staraj się jednak narzucać artyście swojej woli pod każdym względem.
Na zamówienie mogą powstawać prawdziwe dzieła sztuki, ale i bohomazy. Wybierając artystę, który wykona dla ciebie obraz, powinieneś brać pod uwagę jego dotychczasowe dokonania. Jeśli będą Ci odpowiadały, możesz w pełni zaufać artyście, pozostawiając mu wolną rękę w tworzeniu i nakreślając mu jedynie ogólną wizję obrazu, których chciałbyś ostatecznie otrzymać.
Szanujmy sztukę
Artyści i psychologowie zalecają, aby otaczać się sztuką, np. wieszać obrazy w pomieszczeniach dziennego pobytu, w biurze, w domu. Sztuka działa bowiem na duszę jak balsam. Dzięki niej stajemy się wrażliwsi na piękno. Oprócz tego podnosi się nam samoocena i częściej mamy dobry humor. Tak działa na nas twórczość, która ma coś do przekazania.
Pamiętajmy, że prawdziwa sztuka jest owocem indywidualnej twórczości. Tu nie ma miejsca na masówkę, którą wykonuje się beznamiętnie, automatycznie, bezrefleksyjnie i często niedokładnie. Ktoś powie, że obrazy gotowe uznanych artystów są drogie. Po części jest to prawda, ale dzisiaj w internecie można trafić na twórczość mniej znanych osób, które próbują trafić do odbiorcy bez pośredników, co pozwala im oferować ceny atrakcyjne dla nabywcy (nie trzeba płacić prowizji).
